Οι εγκυκλοπαίδειες του ψηφιακού κόσμου

(σημ.: η δημοσίευση είναι παλαιά και κάποιοι σύνδεσμοι δεν λειτουργούν)

του Βαγγέλη Δρακόπουλου

Η γνώση και ο αγώνας του ανθρώπου για να την επιτύχει διακρίνουν όλες σχεδόν τις ανθρωπογονίες των μεγάλων πολιτισμών της αρχαιότητας. Ας θυμηθούμε τον Αδάμ και την Εύα και τον απαγορευμένο καρπό από το δένδρο της Γνώσης, τον Ενκίντου του έπους του Γκιλγαμές ή και το "δικό" μας τον Προμηθέα, ο οποίος έκλεψε από τους θεούς τη φωτιά, δηλαδή τη γνώση, για να την προσφέρει στους ανθρώπους. Ας θυμηθούμε τους αλχημιστές του Μεσαίωνα, οι οποίοι διακινδύνευαν και τη ζωή τους ακόμη, για να βρουν απαντήσεις στα θεμελιώδη ερωτήματα που έθεταν για τον κόσμο και για τον άνθρωπο.
Ας θυμηθούμε ακόμη τον κατά πιο πρόσφατο Φάουστ του Γκαίτε, τον αιώνιο αναζητητή της γνώσης. Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι ο άνθρωπος προσπαθούσε και προσπαθεί να τα γνωρίζει όλα και όλα να τα ταξινομεί για να τα διατηρεί πιο εύκολα στη μνήμη του. Κάποια όμως στιγμή η γνώση ξέφυγε από τον έλεγχό του, γιατί διαρκώς μεγάλωνε και διογκωνόταν. Παρ' όλα αυτά όμως ο πόθος του για αυτήν δεν τον εγκατέλειψε. Έτσι, σιγά-σιγά ξεκίνησε η εξειδίκευση, ο θεματικός καταμερισμός, μία αέναη προσπάθεια του ανθρώπου να συγκεντρώσει με τρόπους αποτελεσματικότερους όλα αυτά που είδε, άκουσε, έμαθε, εξερεύνησε. Υπό το πρίσμα αυτής της λογικής δημιουργήθηκε και λειτούργησε η εγκυκλοπαίδεια. Η προσπάθεια αυτή της συστηματοποιημένης γνώσης επιβραβεύτηκε με την εμφάνιση της τυπογραφίας. Η εγκυκλοπαίδεια (εγκύκλιος παιδεία) είναι βιβλίο σε σειρά τόμων που περιέχει τις ανθρώπινες γνώσεις σε όλους τους τομείς. Η ίδια η λέξη δείχνει πως οι γνώσεις που περιλαμβάνονται είναι οι βασικές για κάθε θέμα. Οι γνώσεις αυτές είναι διατεταγμένες κατά λεξικογραφική ή αλφαβητική σειρά, διευκολύνοντας έτσι την αναζήτηση και την εύρεσή τους. Στην εποχή που ζούμε, την εποχή των ψηφιακών μέσων, η εμφάνιση εγκυκλοπαιδειών στο Internet και τα CD-ROM είναι περισσότερο από ποτέ επιβεβλημένη, ευπρόσδεκτη, αναγκαία και αυτό γιατί οι Ψηφιακοί Καιροί διακρίνονται από την πληθώρα της πληροφορίας και της γνώσης. Και η γνώση είναι δύναμη!

Η Ιστορία των εγκυκλοπαιδειών

Οι πρώτες εγκυκλοπαίδειες αποτελούν δημιούργημα των Ρωμαίων, ενός λαού ο οποίος δανείστηκε πολλά στοιχεία από άλλους λαούς, ιδιαίτερα από τους Έλληνες, δείχνοντας όμως συγχρόνως την αξία της συστηματοποίησης και ιδιαίτερα της κωδικοποίησης των αποκτώμενων γνώσεων. Το περίφημο ρωμαϊκό δίκαιο και η Ιουστινιάνειος κωδικοποίησή του, το γνωστό Corpus Juris Civilis, είναι δείγματα μιας τέτοιας συστηματικής τακτοποίησης των μέχρι τότε γνώσεων περί δικαίου. Από τα πρώτα έργα που είχαν έντονο εγκυκλοπαιδικό χαρακτήρα ήταν αυτά του Κάτωνα του Τιμητή (Marcus Porcius Cato, Censorius 2ος αι. π.Χ.). Ο Κάτων είχε δημιουργήσει μία κατά κάποιον τρόπο εγκυκλοπαίδεια χρήσιμη για την πνευματική συγκρότηση του γιου του. Περισσότερα για τον Τιμητή στο άρθρο της διεύθυνσηςhttp://encarta.msn.com/index/conciseindex/14/01490000.htm  Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος (Gaius Plinius secundus) όμως με την περίφημη Naturalis Historia (1ος αι. μ.Χ.) αναδεικνύεται ο πρώτος συστηματικός εγκυκλοπαιδειογράφος της Ιστορίας. Στη Φυσική του Ιστορία κατόρθωσε να συγκεντρώσει 20.000 τουλάχιστον λήμματα από 100 περίπου συγγραφείς. Το θεματολόγιο του συγκεκριμένου έργου περιλαμβάνει λήμματα για τη γεωγραφία, την ανθρωπολογία, τη βοτανική, τη ζωολογία, την ιατρική, τα μέταλλα, τους λίθους κ.λπ. (http://library.advanced.org/11402/bio_pliny_old.html)

Το 2ο αι. μ.Χ. ο Ιούλιος Πολυδεύκης (Julius Pollux) με το Ονομαστικόν του (κατάταξη θεματολογική, όχι αλφαβητική) μας εντυπωσιάζει με το πλήθος των όρων που χρησιμοποιεί. Παρ' όλα αυτά έργα όπως τα προηγούμενα, με ιδιαίτερα μεγάλη έκταση, κυκλοφορούσαν σε περιορισμένο κοινό, μια και ήταν ακριβή και κοπιώδης η χειρόγραφη αναπαραγωγή τους αλλά και το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού μάλλον περιορισμένο εξαιτίας κυρίως του υψηλού κόστους μιας τέτοιας έκδοσης.

Η εμφάνιση της τυπογραφίας έφερε πραγματική επανάσταση στην κυκλοφορία των εγκυκλοπαιδειών. Η δραματική πτώση του κόστους παραγωγής επέδρασε στην αύξηση του αναγνωστικού κοινού. Οι εκδότες όμως προτιμούσαν το υπάρχον υλικό από χειρόγραφες εκδόσεις, το οποίο όμως ήταν ήδη παλαιό. Έτσι, το αναγνωστικό κοινό εντρυφούσε στο παρελθόν, χωρίς να αποκτά γνώση του σύγχρονου κόσμου. Το 17ο και το 18ο αιώνα εμφανίζονται οι πρώτες σύγχρονες εγκυκλοπαίδειες. Σε αυτή την κατηγορία δύσκολα μπορεί να περιληφθεί η περίφημη Encyclopιdie ou dictionnaire raisonnι des sciences des arts et des mιtiers (28 τόμοι), δημιούργημα του Denis Diderot και των φωτισμένων συνεργατών του. Η σελίδα που ακολουθεί έχει μερικά πανομοιότυπα από το σπουδαίο αυτό έργοhttp://gopher.lib.virginia.edu/speccol/colls/gordon.html .

 Πρόκειται για έργο με διακηρυγμένη ήδη στον πρόλογό του την ιδεολογική του σκοπιμότητα που δημιούργησε μάλλον σύγχυση στα θέματα που παρουσίαζε παρά τα φώτιζε. Εύκολα κανείς μπορεί να κατανοήσει τους πραγματικούς στόχους της Εγκυκλοπαίδειας διαβάζοντας το "Φυσικής Απάνθισμα" του Ρήγα Βελεστινλή που δεν αποτελεί παρά συμπίλημα των περί φυσικής άρθρων του γαλλικού λεξικού και άλλων ειδικών βιβλίων.

Οι δύο πρώτες σοβαρές προσπάθειες στον τομέα της έκδοσης εγκυκλοπαίδειας καταγράφονται λίγο μετά το 1750 στην Αγγλία και στη Γερμανία. Η εμφάνιση συστηματικών εγκυκλοπαιδειών σε αυτές τις χώρες προφανώς δεν είναι τυχαία, όπως συνέβη και με τη Ρώμη. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η περίπτωση της μοναδικής Brockhaus, που αποτελεί δημιούργημα του Ρενάτους Γκότχελφ Λέμπελ, πρότυπο όλων των μη αγγλόφωνων εγκυκλοπαιδειών. Για τον αγγλόφωνο κόσμο, η Encyclopedia Britannica (πρώτη έκδοση 1768-1771), δημιούργημα των Σκoτσέζων Bell, C. Hactarquhar και W. Smelie, ακόμη και σήμερα αποτελεί έκφραση συνώνυμη της ακρίβειας, της αξιοπιστίας και της υπευθυνότητας.

Από τότε τα πολύτομα λεξικά άρχισαν να κατακλύζουν τα ράφια των βιβλιοθηκών των σπιτιών, αποτελώντας άλλοτε, λόγω βιβλιοδεσίας, ξεχωριστό διάκοσμο του καθιστικού και άλλοτε φτηνό σχετικά μέσο για να ικανοποιηθεί η γνωστική περιέργεια κυρίως των μικροαστών. Στην Ελλάδα οι περισσότεροι από εμάς ήδη από τα γυμνασιακά χρόνια καταφεύγαμε στον παλαιό αλλά κλασικό "Ελευθερουδάκη", στο μνημειώδη αλλά δύσχρηστο "Πυρσό", στο φτηνό αλλά αξιόπιστο "Ήλιο". Και τι δεν βρίσκαμε καταχωρισμένο εκεί μέσα, πόσα παράθυρα γνώσης άνοιξαν τα κιτρινισμένα φύλλα σε μια εποχή που μοναδική σχεδόν πηγή της ήταν τα βιβλία.

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΩΝ

Όλες οι εγκυκλοπαίδειες δεν συναποτελούν ένα είδος, αλλά διατάσσονται σε επιμέρους είδη και κατηγορίες. Πολυπληθέστερο είναι αυτό των Γενικών Εγκυκλοπαιδειών. Τυπικό δείγμα γενικής εγκυκλοπαίδειας είναι η Μπριτάνικα. Στο ίδιο είδος ανήκουν η "Brockhaus", η "Larousse", οι ελληνικές ,όπως το πρώτο συστηματικό εγκυκλοπαιδικό λεξικό ( εξάτομο ) των Μπαρτ και Χιρστ (1889-1898), το "Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν" του Ελευθερουδάκη, η "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" του Πυρσού, το "Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν του Ηλίου" και οι νεότερες η "Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια" (προσαρμογή της "Americana"), η "Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια" (προσαρμογή), η "Υδρία", η "Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα" κ.λπ. Είναι προφανές λοιπόν ότι ονομάζονται γενικές, μια και απευθύνονται στο σύνολο του αναγνωστικού κοινού.

Ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα εμφανίστηκαν οι πρώτες εξειδικευμένες ή ειδικές εγκυκλοπαίδειες, όπως οι βιογραφικές, οι εγκυκλοπαίδειες για τη Χημεία, τη Φυσική, τα Μαθηματικά, τη Μουσική, τη Λογοτεχνία, την Ιατρική, την Πληροφορική και για πολλές άλλες επιστήμες αλλά και ανθρώπινες ενασχολήσεις ή ενδιαφέροντα, π.χ. εγκυκλοπαίδειες για την κηπουρική, τη διακόσμηση κ.λπ. Έκδοση ειδικών εγκυκλοπαιδειών έχουμε και στην Ελλάδα με πιο σημαντικές το "Βιογραφικόν Λεξικόν" των αδελφών Βοβολίνη, το "Λεξικό Κοινωνικών Επιστημών" του Παπαϊωάννου, την "Εγκυκλοπαίδεια της Γυναίκας" και βέβαια τη σύγχρονη πολυθεματική "Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" της Εκδοτικής Αθηνών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επίσεις παρουσιάζουν οι παιδικές και μαθητικές εγκυκλοπαίδειες.

Πιο σημαντικές θεωρούνται η Children 's Britannica (1960), η Britannica Junior Encyclopedia (1963), η αμερικανική Compton's Young Children Precyclopedia και βέβαια η ιδιαίτερα ευκολόχρηστη Oxford Junior Encyclopaedia.

Στην Ελλάδα το είδος αυτό άνθησε ιδιαίτερα στην εικοσαετία 1955-1975, με πρωτοπόρες την Εγκυκλοπαίδεια της Αντιγόνης Μεταξά (Θεία Λένα) και το "Θησαυρό των Γνώσεων" του Μηχιώτη. Οι εγκυκλοπαίδειες αυτές γνώρισαν πολλαπλές εκδόσεις και χάρη στους περίφημους πλασιέ και στη χαμηλή τιμή τους αποκτήθηκαν από πολλά ελληνικά σπίτια. Αργότερα εμφανίστηκε η "Για σας Παιδιά" και τα τελευταία χρόνια η "Υδρία-Ήλιος-Britannica".

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι οι ελληνικές εγκυκλοπαίδειες, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει με τις ξενόγλωσσες, δεν ανανεώνονται συχνά και αυτό κυρίως οφείλεται στο περιορισμένο αναγνωστικό κοινό, στοιχείο που κάνει ασύμφορες τις αναθεωρημένες επανεκδόσεις στις οποίες προβαίνουν τουλάχιστον κάθε δύο χρόνια οι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι του εξωτερικού ή τα ετήσια συμπληρώματα.

ΟΙ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΕΣ ΣΤΑ ΨΗΦΙΑΚΑ ΜΕΣΑ

Αλλά σήμερα τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα για τα νέα παιδιά, αρκεί να έχουν τα μάτια και τα αφτιά τους ορθάνοιχτα. Σχεδόν η γνώση σού έρχεται μόνη της μπροστά σου, φτάνει να ξέρεις να την υποδεχτείς, να την απολαύσεις, να την αξιοποιήσεις.

Σήμερα κυρίαρχος είναι ο ρόλος της τεχνολογίας του CD-ROM (μια Britannica σε ένα τόσο δα μικρό δισκάκι!) αλλά και του Internet στον τομέα της πληροφόρησης. Μερικά γραμμάρια πεπλατυσμένου πλαστικού αντικαθιστούν μερικές δεκάδες κιλά χαρτιού (το συνηθισμένο βάρος ενός τόμου εγκυκλοπαίδειας είναι 1,5kg).

Η κοπιώδης αναζήτηση του λήμματος, π.χ., ελίκωση (= η συνιστώσα του σπιν ενός στοιχειώδους σωματιδίου κατά τη διεύθυνση της κίνησής του) μέσα στις 20.000 και πλέον σελίδες ενός σύγχρονου εγκυκλοπαιδικού λεξικού γίνεται εντός δεκάτων του δευτερολέπτου από την "αναζήτηση" μιας ηλεκτρονικής εγκυκλοπαίδειας. Τα λήμματα συνήθως συνοδεύονται από εικαστικό υλικό, animation ή video κάνοντας ιδιαίτερα ευχάριστη τη μελέτη.

Οι τυπωμένες σε βιβλία αλλά και οι ηλεκτρονικές (σε CD-ROΜ) εγκυκλοπαίδειες θα έχουν τα επόμενα χρόνια να ανταγωνιστούν το ίδιο το Διαδίκτυο, το οποίο καλύπτει ολοένα και περισσότερο τους διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η εξέλιξη των τεχνικών και των μηχανών αναζήτησης και η αύξηση των παραμέτρων, πέραν του λήμματος, τις οποίες θέτει ο χρήστης για να βρει αυτό που θέλει θα μεταβάλλουν το Internet σε μια μοναδική, ιδιαίτερα πλουραλιστική υπερ-εγκυκλοπαίδεια. Βέβαια, για αρκετά χρόνια ακόμα η επώνυμη εγκυκλοπαίδεια, όπως, π.χ., οι Britannica, Brockhaus, Encarta κ.λπ., θα εξακολουθήσει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος των αναγνωστών, κυρίως γιατί προσφέρει επώνυμα άρθρα και αξιοπιστία που για την ώρα αδυνατεί να εξασφαλίσει το Διαδίκτυο. Ο συνδυασμός μάλιστα της επώνυμης ηλεκτρονικής εγκυκλοπαίδειας με το Internet είναι συνδυασμός που της εξασφαλίζει τη διαρκή ενημέρωση και εξέλιξη αλλά και τη χαμηλή τιμή σε σχέση με τις τυπωμένες σε βιβλία, στοιχεία που τις κάνουν ιδιαίτερα ανταγωνιστικές. Μιλάμε, όπως αντιληφθήκατε, για μια αενάως εξελισσόμενη εγκυκλοπαίδεια, μία διαρκή επανάσταση γνώσης, χωρίς να είμαστε θιασώτες της Τετάρτης Διεθνούς και του Λέον Τρότσκι.

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΔΑΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ

Ποια είναι όμως αυτά τα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει μια ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια για να θεωρείται καλή; Εύκολη απάντηση σε αυτό το ερώτημα βεβαίως δεν μπορεί να υπάρξει. Η απάντηση διαμορφώνεται ανάλογα με τις παραμέτρους, τις οποίες θέτει ο υποψήφιος αγοραστής. Εάν θέλει εκτεταμένη ανάλυση, βιβλιογραφική ενημέρωση, συνεχή ανανέωση, μεγάλο πλήθος πληροφοριών, είναι φανερό ότι πρέπει να αγοράσει μια εγκυκλοπαίδεια όπως η Britannica (σε CD-ROM) με βεβαιωμένη την επιστημονική εγκυρότητα. Εάν θέλει σύντομες αλλά περιεκτικές πληροφορίες, μικρό όγκο, γρήγορη αναζήτηση, γλαφυρότητα και εποπτικότητα στην παρουσίαση των πληροφοριών, είναι σίγουρο ότι πρέπει να προμηθευτεί μια ηλεκτρονική, από αυτές που διαρκώς ανανεώνονται μέσω δικτύου, όπως η Encarta ή η ελληνική 2002. Ενδιαφέρον έχει εδώ η δυσκολία που παρουσιάζει η ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια, και μάλιστα αυτή που ανανεώνεται συνεχώς μέσω δικτύου, στο να χρησιμοποιηθεί στη σύνταξη μιας επιστημονικής εργασίας. Πώς να χρησιμοποιήσεις άραγε ως βιβλιογραφική αναφορά κάτι που διαρκώς μεταβάλλεται; Είναι προφανές ότι στο μέλλον θα οδηγηθούμε και σε ηλεκτρονικά βιβλία που θα ανανεώνονται στο διηνεκές μέσω Διαδικτύου και πιθανώς σε διηγήματα, μυθιστορήματα και άλλα λογοτεχνικά είδη όπως είναι η ποίηση -ιδιαίτερα αυτή- τα οποία θα αναπροσαρμόζονται από το δημιουργό τους (ή ακόμη και από το χρήστη) κατά το δοκούν.

Οι ψηφιακοί δίσκοι της γνώσης

Η ιστορία των ηλεκτρονικών εγκυκλοπαιδειών δεν είναι καθόλου παλιά. οι μεγάλες δυνατότητες, ως προς τη χωρητικότητα και την ευκολία χρήσης του δίσκου, έπεισαν meγaλeς etaipeieς να προχωρήσoyn στη δημιουργία εγκυκλοπαίδειας σε CD.

 Το 1994 εμφανίστηκε στην αγορά η Encarta. Αμέσως η IBM έσπευσε να δημιουργήσει το World Book (CD-ROM), το οποίο βασίζεται στην ομώνυμη αμερικανική εγκυκλοπαίδεια (http://www.worldbook.com/products/html/productsb.htm). Δεν είναι όμως αυτή η πρώτη εγκυκλοπαίδεια που εμφανίστηκε με ηλεκτρονική μορφή. Η τιμή της πρωτιάς ανήκει στην Grolier, η οποία ήδη από το 1985 κυκλοφόρησε σε ηλεκτρονική μορφή, θυμίζοντας μάλλον ηλεκτρονικό βιβλίο. Η πρώτη η οποία περιέλαβε ήχο και εικόνα ήταν η Comptons MultiMedia Encyclopedia, η οποία κυκλοφόρησε το 1989 και διεκδικεί τον τίτλο της πρώτης  εγκυκλοπαίδειας multimedia. Το 1997 η Britannica κυκλοφόρησε σε CD, στα οποία περιέλαβε τους 32 τόμους της τυπωμένης σε βιβλία έκδοσής της, συνδυάζοντας την εγκυκλοπαίδεια με το Διαδίκτυο, μια και ήταν η πρώτη που φρόντισε να ανανεώνεται μέσα από το Internet. Το παράδειγμά της γρήγορα ακολούθησαν και οι άλλες. Σήμερα κυκλοφορούν σε CD-ROM και άλλες αξιόλογες εγκυκλοπαίδειες, όπως η Grolier, η Compton 's, η Oxford Interactive Encyclopedia, η Encyclopedia Of Science και η Encyclopedia Of Nature της Dorling Kindlersley και βέβαια η Εncarta. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε την αξιόλογη ελληνική εγκυκλοπαίδεια "2002" της εταιρείας Χθων, της οποίας η τελευταία έκδοση (1998) είναι ιδιαίτερα βελτιωμένη με μεγάλο της ατού το ότι είναι ελληνική, όπως και την επίσης ελληνική "Τομή", η οποία για την ώρα δεν ανανεώνεται μέσα από το δίκτυο. Ας δούμε κάποιες από τις πιο φημισμένες εγκυκλοπαίδειες που άλλες εμφανίζονται τόσο σε CD-ROM όσο και στο δίκτυο, άλλες πάλι μόνο στα μικρά αυτά μαγικά δισκάκια.

ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ

COMPTONS ENCYCLOPEDIA

http://www.comptons.com/index_retail.htmlΗ γνωστή παιδική εγκυκλοπαίδεια Compton παρουσιάζει στο Διαδίκτυο τη δική της ηλεκτρονική έκδοση με ανανέωση on-line και ελεύθερη πρόσβαση για επτά ημέρες, αφού βέβαια πληκτρολογηθούν κάποια στοιχεία. Μετά την παρέλευση αυτού του χρονικού διαστήματος, εάν ο επισκέπτης μείνει ικανοποιημένος, μπορεί να γραφτεί συνδρομητής. Βέβαια, δίνει την ευκαιρία στον επισκέπτη να γνωρίσει  και την έκδοση σε CD (διπλό), η οποία περιλαμβάνει 40.000 άρθρα, έναν άτλαντα, φυσικά τον απαραίτητο θησαυρό, 16.000 φωτογραφίες, 150 βίντεο, slide shows, 20 ήχους και σε συνδυασμό με το δίκτυο διαρκή ανανέωση και συνδέσεις με τις πιο ενδιαφέρουσες σελίδες του δικτύου για έναν ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό θεμάτων.

GROLIER MULTIMEDIA ENCYCLOPEDIA

http://www.grolier.com/Η Grolier, όπως προαναφέραμε, είναι η πρώτη εγκυκλοπαίδεια που κυκλοφόρησε σε ηλεκτρονική μορφή. Σήμερα έχει φτάσει ήδη στην ενδέκατη έκδοση. Τα κείμενά της στηρίζονται κυρίως στη γνωστή Encyclopedia Americana και η έκδοση της Deluxe περιλαμβάνει 58.000 λήμματα, πάνω από 15.000 φωτογραφίες, 1.200 χάρτες, 163 βίντεο, 22.000 Ιnternet links και τουλάχιστον 15 ώρες ήχου (κυκλοφορεί και μία στάνταρτ έκδοση σε ένα μόνο CD-ROM). Τα κείμενα είναι προσεγμένα και απευθύνονται κυρίως σε μαθητές, χωρίς να αποκλείεται το μεγαλύτερο σε ηλικία κοινό. Στην επίσημη διεύθυνση της εταιρείας στο δίκτυο θα βρείτε ένα ωραίο club για παιδιά και για γονείς. Θα συναντήσετε επίσης και ένα demo της εγκυκλοπαίδειας. Αυτό που εντυπωσιάζει σε αυτή την εγκυκλοπαίδεια είναι οι επιλογές interactive και guided tours, οι οποίες, εκτός από τα εντυπωσιακά βίντεο, τα ηχητικά ντοκουμέντα και τις φωτογραφίες, έχουν αξιόλογες αναφορές στο Ιnternet.

BRITANNICA

http://www.britannica.com/Η Britannica είναι, όπως εξάλλου και η "χάρτινη" έκδοσή της, η πλέον έγκυρη και καλύτερα ενημερωμένη εγκυκλοπαίδεια. Αυτό φαίνεται ήδη από τη σελίδα της εταιρείας που την εκδίδει, η οποία είναι άριστα οργανωμένη και παρουσιάζει με ιδιαίτερα αποτελεσματικό τρόπο τις διάφορες εκδόσεις σε DVD, σε CD-ROM και σε μορφή on-line. Δίνει μάλιστα την ευκαιρία στον επισκέπτη να δει μερικούς σπουδαίους, δικτυακούς τόπους, οι οποίοι είναι καταχωρισμένοι σε γνωστικά και αξιολογικά επίπεδα. Και σε αυτήν την περίπτωση ο χρήστης έχει τη δυνατότητα, ακολουθώντας με προσοχή τα βήματα μιας προκαθορισμένης διαδικασίας, να χρησιμοποιεί τη διαδικτύωση της εγκυκλοπαίδειας για 30 συνεχείς ημέρες, αντίθετα με τις ανταγωνίστριες που δίνουν αυτό το δικαίωμα μόνο για 7. Δικαιολογημένη αυτοπεποίθηση... Η Britannica περιέχει σχεδόν 73.000 άρθρα, τα οποία στην έκδοση on-line συνεχώς ανανεώνονται και αυξάνονται. Τα άρθρα αυτά υποστηρίζονται από 4.000 φωτογραφίες, από πολλά σχέδια, γραφήματα και από την τελευταία έκδοση του Merriam-Websters Collegiate Dictionary. To ιδιαίτερα πρωτότυπο στοιχείο της έκδοσης on-line είναι η παρουσίαση της ύλης ως σελίδων του Internet με τη χρήση του δημοφιλούς εργαλείου πλοήγησης Netscape Navigator, κάτι που επιτρέπει τη γρήγορη εξοικείωση του χειριστή.

ENCARTA

http://encarta.msn.com/Η μεγάλη αντίπαλος της Britannica είναι η Εncarta. Πρόκειται για μία εγκυκλοπαίδεια η οποία έχει μια σημαντική διαφορά από τις άλλες: δεν έχει χάρτινο πρόγονο. Φτιάχτηκε από την αρχή ηλεκτρονική. Το στοιχείο αυτό την κάνει να πλεονεκτεί στην παρουσίαση της ύλης, γιατί οι άνθρωποι που τη σχεδίασαν, δημιούργησαν και τη... λογική της από το μηδέν. Αυτό εύκολα το καταλαβαίνει κανείς βλέποντας το μοναδικό τρόπο με τον οποίο αξιοποιήθηκαν τα πλεονεκτήματα της σύγχρονης τεχνολογίας. Βέβαια, τα προσφερόμενα λήμματα στην έκδοση Deluxe είναι σαφώς λιγότερα από αυτά της μεγάλης της αντιπάλου, μόλις 32.000 -η ύλη τους προέρχεται από μια μαθητική εγκυκλοπαίδεια, την 29τομη Funk & Wagnalls New Encyclopedia- όμως ο τρόπος παρουσίασης είναι πραγματικά μοναδικός. Εικόνες, ήχοι, αλληλεπιδραστικά ντοκιμαντέρ, εικονικές περιηγήσεις (μας έκανε εντύπωση το γεγονός ότι δεν περιλαμβάνεται κανένας χώρος με ελληνικό ενδιαφέρον, όπως Παρθενώνας, Αγ. Σοφία κ.λπ., αλλά το τέμενος του Σουλεϊμάν, το Αλκατράζ και το θωρηκτό Μιζούρι…) ειδικά αφιερώματα σε φαινόμενα, τόπους, μεγάλα γεγονότα της Ιστορίας κάνουν τη γνώση πραγματική ψυχαγωγία. Οι 8.500 περίπου συνδέσεις με το Internet διευρύνουν ακόμα περισσότερο τους γνωστικούς ορίζοντες του χρήστη. Η Εncarta είναι μία εγκυκλοπαίδεια που απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες, αλλά σίγουρα δύσκολα θα τη χρησιμοποιήσει ο ειδικός επιστήμονας, εκτός από το δάσκαλο και γενικότερα τον παιδαγωγό, ο οποίος θα βρει μοναδικούς τρόπους παρουσίασης της ύλης πολλών σχολικών μαθημάτων. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι η συγκεκριμένη εγκυκλοπαίδεια κυκλοφορεί σε πολλές εκδόσεις, τουλάχιστον πέντε, αρκετές από τις οποίες διαθέτουν άτλαντα και πολλά λεξικά. Στο Internet υπάρχει μια συντομευμένη έκδοσή της χωρίς φωτογραφίες (Concise), η οποία είναι χρήσιμη σε κάποιον που θέλει λίγες πληροφορίες και μάλιστα ανέξοδα.Εάν μας ζητούσε κάποιος να περιγράψουμε με λίγες λέξεις τις εντυπώσεις μας από τις δύο σπουδαίες αυτές εγκυκλοπαίδειες, θα λέγαμε Britannica: σπουδαίο κείμενο με επένδυση εικόνων, ήχων, σχεδίων, βίντεο. Encarta: σπουδαίες εικόνες, βίντεο, 3D animation, κ.λπ., με επένδυση κειμένου.

OXFORD INTERACTIVE ENCYCLOPEDIA

Σαφώς λιγότερο εντυπωσιακή από τις προηγούμενες είναι η Oxford Interactive Encyclopedia, η οποία είναι απλούστατη στη χρήση της και διαθέτει τα πολύ καλά λεξικά της Οξφόρδης στις εκδόσεις τους minor όμως, και βέβαια υποστηρίζεται από την Oxford Illustrated Encyclopedia. Απευθύνεται κυρίως σε μαθητές και σε άτομα με μέτριες γνώσεις της αγγλικής. Έχει ιδιαίτερα προσιτή τιμή και αυτό είναι ένα από τα ατού της. Για την ώρα τουλάχιστον δεν ανανεώνεται μέσω του δικτύου, αν και προσφέρει πολλές και ενδιαφέρουσες συνδέσεις μέσω της επιλογής on-line. Να σημειώσουμε εδώ ότι, όσο και αν προσπαθήσαμε, δεν μπορέσαμε να βρούμε κάποια αξιόλογη αναφορά γι' αυτήν στο Internet. Στην έκδοση αυτή εντυπωσιάζει το Media Studio, ένα πρόγραμμα που δίνει τη δυνατότητα στο χρήστη, συνδυάζοντας το προσφερόμενο από την εγκυκλοπαίδεια οπτικοακουστικό υλικό, να συνθέσει μια απόλυτα δική του παρουσίαση.

THE TECH ENCYCLOPEDIA

http://www.techweb.com/encyclopedia/Η Tech Encyclopedia δεν είναι παρά η ηλεκτρονική εφαρμογή της The Computer Desktop Encyclopedia, μιας εγκυκλοπαίδειας με 11.000 λήμματα που σχετίζονται με τους υπολογιστές, κατι που την κάνει ιδιαίτερα χρήσιμη σε αυτούς που τους έχουν ως κύρια ασχολία τους. Η διεύθυνση εμπεριέχει και ένα demo της εγκυκλοπαίδειας.

HUTCHINSON MULTIMEDIA ENCYCLOPEDIA

http://www.penguin.co.uk/Penguin/preview/author_book_month/hutchinson/pages/hmain.htmlΗ εγκυκλοπαίδεια που περιλαμβάνει στην τελευταία της έκδοση παρουσίαση του Άλαν Σίρερ και των Σπάις Γκερλς, αυτό τουλάχιστον προβάλλει στις διάφορες διαφημίσεις της, απευθύνεται κυρίως σε μαθητικό κοινό και μάλιστα αγγλοαναθρεμμένο. Η ύλη της εκτείνεται σε 42.000 λήμματα. Ο άτλαντας που διαθέτει περιλαμβάνει 400 χάρτες οι οποίοι στηρίζουν ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Αυτό που μας εντυπωσίασε ιδιαίτερα είναι ένας σχοινοτενής κατάλογος ιστορικών γεγονότων, κοντά στις 13.000, ο οποίος μετασχηματίζεται σε θεματική κατάταξη. Η έκδοση αυτή δίνει τη δυνατότητα στο χρήστη να επισκεφθεί κάποιους επιλεγμένους τόπους στο Internet, οπωσδήποτε όμως, παρά το ενδιαφέρον λεξικό της αγγλικής που διαθέτει, υπολείπεται κατά πολύ από τις ανταγωνίστριές της.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ, ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Η ελληνική είναι μία γλώσσα που ομιλείται και γράφεται από 12.000.000 ανθρώπους περίπου σε όλον τον κόσμο. Η αγορά συστημάτων υπολογιστών και ακόμα περισσότερο η σύνδεση με το Διαδίκτυο είναι συγκριτικά με τις άλλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης ιδιαίτερα περιορισμένες. Παρά την περιορισμένη, για την ώρα τουλάχιστον, ελληνική αγορά και το οπωσδήποτε μεγάλο κόστος ανάπτυξης και δημιουργίας μιας ηλεκτρονικής εγκυκλοπαίδειας, δύο ελληνικές εταιρείες τόλμησαν και ήδη προσφέρουν στο κοινό τέτοιου είδους προϊόντα.

ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ 2002

http://www.hellasmultimedia.com/enc/enc2002.htmΗ εταιρεία Χθων προσφέρει την εγκυκλοπαίδεια Multimedia "2002", η οποία ανανεώνεται μέσα από το Διαδίκτυο. Η 2002 περιλαμβάνει 140.000 λήμματα έναντι 73.000 της Britannica. Στην πραγματικότητα τα εγκυκλoπαιδικού χαρακτήρα λήμματα είναι πολύ λιγότερα, μια και περιλαμβάνονται σε αυτόν τον αριθμό και καταγραφές που έχουν λεξικογραφική μόνο αξία και ανήκουν στο Μεγάλο Λεξικό της Ελληνικής 2002. Η εγκυκλοπαίδεια επίσης περιλαμβάνει 8.000 φωτογραφίες, 4 ώρες ήχο, 1.400 δευτερόλεπτα βίντεο, χάρτες, Internet links, στοιχεία που την κάνουν ενδιαφέρουσα κυρίως στο μαθητικό κοινό.

ΤΟΜΗ

HTTP://WWW.CDROM.GR/APP/TOMH/INDEX.HTMLΗ άλλη ελληνική ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια είναι η "Τομή", η οποία για την ώρα δεν έχει τη δυνατότητα της ανανέωσης on-line. Η "Τομή", όπως και η "2002" είναι παραγωγές που ακολουθούν τα ξένα πρότυπα. Η κωδικοποίηση της ύλης αναπτύσσεται σε ορισμένες βασικές κατηγορίες όπως ο Άνθρωπος, ο Πολιτισμός, η Επιστήμη, η Τεχνολογία, η Φύση, το Περιβάλλον. Φυσικά η κάθε κατηγορία έχει και τις αντίστοιχες υποκατηγορίες, οι οποίες διευκολύνουν την αναζήτηση. Όμως αυτός ο τρόπος αναζήτησης, και όχι αυτός που βασίζεται στην αλφαβητική καταχώριση, δημιουργεί κάποια προβλήματα και τελικά οδηγεί σε μια πολυθεματική και όχι σε μια γενική εγκυκλοπαίδεια. Η ιστορία, η γεωγραφία αλλά και η ανθρωπολογία αναπτύσσονται πάνω σε άτλαντες που διαδέχεται ο ένας τον άλλο. Έτσι, το σύνολο των ατλάντων που αναφέρονται, π.χ. στη γεωγραφία, λειτουργούν ως μια αυτόνομη εγκυκλοπαίδεια.

Η Τομή περιλαμβάνει 30.000 λήμματα, 6.500 φωτογραφίες, 100 λεπτά ήχου, βίντεο κ.λπ. Συμπερασματικά, οι δύο ελληνικές παραγωγές βρίσκονται στο σωστό δρόμο και σίγουρα χρειάζονται τη στήριξη όλων αυτών που θέλουν ελληνικούς τίτλους. Μια παρατήρηση όμως είναι αναγκαία, και οι δύο ελληνικές ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες ασφυκτιούν μέσα στο ένα CD-ROM και χρειάζονται οπωσδήποτε τα δύο.

Τα δικτυακά λήμματα

Η περιήγησή μας στις δικτυακές εγκυκλοπαίδειες και γενικότερα η αναζήτηση εγκυκλοπαιδειών στο internet οδηγούν στη σκεψη οτι ο όρος "εγκυκλοπαίδεiα"χρησιμοποιείται καταχρηστικα αντι του ορου "λεξικο". Οι παρακάτω διευθύνσεις τo επιβεβαιώνουν.

Η ύπαρξη πολλών δικτυακών τόπων που εμφανίζονται εν είδει εγκυκλοπαίδειας στο Internet, σαφώς δημιουργεί μια σύγχυση στο χρήστη, ο οποίος άλλα περιμένει να βρει και άλλα τελικά βρίσκει. Συνήθως πρόκειται για συγκέντρωση στοιχείων, που περισσότερο παραπέμπουν σε λεξικά, παρά σε εγκυκλοπαίδειες με τη γνωστή και καθιερωμένη έννοια του όρου. Από εκεί και πέρα η πρόσβαση στη μεγάλη πλειονότητα των αμιγώς δικτυακών εγκυκλοπαιδειών είναι εξαιρετικά απλή και εύκολη. Σε λίγες όμως, κυρίως επώνυμες (Encarta, Compton, Hutchison, Britannica) η πρόσβαση είναι ελεγχόμενη. Σου δίνουν μια περίοδο ελεύθερης πρόσβασης επτά ημερών, αρκεί να πληκτρολογήσεις το e-mail σου και στη συνέχεια, μετά το πέρας της εβδομάδας, εάν θέλεις να συνεχίσεις, είσαι υποχρεωμένος να εγγραφείς συνδρομητής.

Κάποιες από αυτές σου επιτρέπουν να μπεις στην Concise edition, στην οποία κάνουν μια σύντομη αλλά αρκετά περιεκτική παρουσίαση του λήμματος. Για περισσότερες όμως πληροφορίες πρέπει να γίνεις συνδρομητής στην έκδοση Deluxe (Encarta) και βέβαια απαραίτητη προϋπόθεση για όλα αυτά είναι η αγορά της αντίστοιχης εγκυκλοπαίδειας σε CD-ROM και η εγκατάστασή της.

Στο δικτυακό τόπο "Encyclopedias on the Net" (http://www.Kalama.com/~mariner/qserencyclo.htm), ο οποίος λειτουργεί ως κόμβος αναζήτησης, είναι συγκεντρωμένες 41 εγκυκλοπαίδειες που υπάρχουν στο δίκτυο, αρκετές από τις οποίες μας ξενίζουν και μας αιφνιδιάζουν ήδη από τον τίτλο τους, όπως η PANIC Encyclopedia, η Virus Encyclopedia ή η Encyclopedia of Percussion.

Στο δίκτυο υπάρχουν πολλές, κατά τη δήλωσή τους, εγκυκλοπαίδειες, οι περισσότερες δημιουργήματα ιδιωτών, εκπαιδευτικών ινστιτούτων ή ιδρυμάτων, οι οποίες ανήκουν μάλλον στην κατηγορία των εικονογραφημένων (όχι πάντα) ειδικών λεξικών με περιορισμένη έκταση πληροφοριών. Επισκεφτήκαμε και παρουσιάζουμε τις παρακάτω.

THE CATHOLIC ENCYCLOPEDIA

http://www.csn.net/advent/cathen/cathen.htmΣτη διεύθυνση αυτή συναντήσαμε την ηλεκτρονική έκδοση της γνωστής Καθολικής Εγκυκλοπαίδειας (The Catholic Encyclopedia, 1913), η οποία δεν είναι παρά μια σχεδόν φωτογραφική αποτύπωση του περιεχομένου της έκδοσης του 1913, χωρίς hypertext, χωρίς φωτογραφίες, χωρίς τίποτα. Μάλιστα ο νυν επιμελητής της ζητάει εθελοντές, οι οποίοι έχουν την τυπωμένη σε βιβλία έκδοση της εγκυκλοπαίδειας και μπορούν να μεταγράψουν σε ηλεκτρονική μορφή κάποια άρθρα της, τα οποία ακόμα δεν έχουν μεταγραφεί.

ENCYCLOPEDIA OF THE ORIENT

http://i-cias.com/e.o/Η Encyclopedia of the Orient διαθέτει περίπου 700 λήμματα. Δίνει πληροφορίες για χώρες, περιοχές σημαντικές, προσωπικότητες που περιλαμβάνονται στα πλαίσια αυτού που ονομάζουμε Εγγύς και Μέση Ανατολή. Σαφώς δεν πρόκειται για πρωτότυπη εργασία, αλλά στηρίζεται κυρίως σε υλικό που προέρχεται από την Britannica και την Encyclopedie de l' Islam.

THE SMISTHONIAN ENCYCLOPEDIA

http://www.si.edu/resource/faq/Η Encyclopedia Smithsonian from A to Z δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας αλφαβητικός οδηγός για τους επιμέρους τομείς και τα τμήματα του περίφημου ινστιτούτου. Αξίζει να επισκεφθείτε τη διεύθυνση, για να έλθετε σε επαφή με το μοναδικό πράγματι έργο που επιτελείται στο συγκεκριμένο ίδρυμα.

Η ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ

http://www.symbols.com/Η μοναδικά πρωτότυπη Encyclopedia of Western sign and ideograms δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη της διεύθυνσής της -επιλέγοντας κάποια βασικά χαρακτηριστικά ενός συμβόλου που έχει παρατηρήσει κάπου αλλού (αριστερόστροφο ή δεξιόστροφο, ευθύγραμμο ή κυκλικό, ανοιχτό ή κλειστό κ.λπ.)- να μπορεί να βρει και να μάθει το τι συμβολίζει, και επίσης να ανακαλύψει και άλλα όμοια προς αυτό σύμβολα με το περιεχόμενο και την ιστορία τους.

  THE STANFORD ENCYCLOPEDIA OF PHILOSOPHY

http://plato.stanford.edu/contents.htmlΗ Stanford Encyclopedia of Philosophy δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Αναμφίβολα το όνομα του φημισμένου πανεπιστημίου είναι αρκετό για να πείσει αυτόν που θέλει να βρει στοιχεία για θέματα σχετικά με τη φιλοσοφία, να επισκεφτεί την παραπάνω διεύθυνση. Κάτι που εντυπωσιάζει στο συγκεκριμένο δικτυακό τόπο είναι η δυνατότητα της συνεχούς ανανέωσης και του διαρκούς εμπλουτισμού των λημμάτων του λεξικού. Και όλα αυτά χωρίς καμία επιβάρυνση.

FREE INTERNET ENCYCLOPEDIA

http://clever.net/cam/encyclopedia.htmlΣτην περιπλάνησή μου στο Διαδίκτυο συνάντησα την πρώτη πιθανώς εγκυκλοπαίδεια που αναπτύσσεται μέσα στο χώρο του Διαδικτύου, όπως ισχυρίζονται τουλάχιστον οι δημιουργοί της. Έχουμε να κάνουμε λοιπόν με τη γέννηση μιας "περιπλανώμενης" εγκυκλοπαίδειας. Η πρόσβαση είναι ελεύθερη και οι πληροφορίες ικανοποιητικές. Προσφέρει δύο επιλογές: τη σύντομη αναφορά (microreference) και την εκτεταμένη (macroreference). Η προσπάθεια αυτή στηρίζεται αποκλειστικά στο Διαδίκτυο και στους διάφορους δικτυακούς τόπους. Επισκεφτείτε λοιπόν την παραπάνω διεύθυνση και δεν θα χάσετε. Κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορείτε και εσείς να συμβάλλετε στον εμπλουτισμό της.

THE FINANCIAL ENCYCLOPEDIA

http://www.euro.net/innovation/Finance_Base/Fin_encyc.htmlencyc.htmlΠρόκειται μάλλον περί ενός λεξικού με οικονομικούς και εμπορικούς όρους αλλά με πραγματικά εντυπωσιακό αριθμό λημμάτων, με διασυνδέσεις, ιδιαίτερα χρήσιμο στους οικονομολόγους αλλά και σε όσους ασχολούνται με το χρηματιστήριο. Η πρόσβαση είναι ιδιαίτερα εύκολη, χωρίς περιορισμούς.

TIME-LIFE PLANT ENCYCLOPEDIA

http://www.vg.com/cgi-bin/v2/gemag/PID=69909282638301256819208,19515&s=4393Η επίσκεψή μας στο συγκεκριμένο τόπο κυριολεκτικά μας ενθουσίασε. Μπορεί κανείς να βρει πολλές και ενδιαφέρουσες πληροφορίες για 3.500 φυτά και άνθη τουλάχιστον, είτε πληκτρολογώντας την ονομασία του φυτού που τον ενδιαφέρει, είτε αναζητώντας το με βάση κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του. Είναι ένας πολύ χρήσιμος τόπος γι' αυτούς που ασχολούνται με τον κήπο τους…Από ένα σημείο και μετά σχεδόν δεν έχει νόημα να καταγράφεις και να παρουσιάζεις τις δεκάδες διευθύνσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως εγκυκλοπαίδειες. Το σίγουρο είναι ότι γι' αυτόν που χειρίζεται ικανοποιητικά την αγγλική γλώσσα δεν υπάρχει κανένα απολύτως πρόβλημα για να αναζητήσει και να βρει στο Internet αυτό που πραγματικά θέλει. Το μεγάλο πρόβλημα το έχουν όλοι όσοι δεν γνωρίζουν καλά την κυρίαρχη γλώσσα του Διαδικτύου. Γι' αυτό και είναι επιτακτική η ανάγκη για μια πιο συστηματική, σε σχέση με τις ήδη υπάρχουσες, κωδικοποιημένη και κατά πολλούς τρόπους παρουσίαση ταξινόμησης των ελληνικών τόπων, όπως είναι αναγκαία επίσης η ειρηνική εισβολή καθαρά ελληνικών διευθύνσεων στο Διαδίκτυο και μάλιστα αυξημένης ποιότητας. Ίσως το Internet να αποτελέσει στο μέλλον την τελευταία γραμμή άμυνας του ελληνικού πολιτισμού. Ας την προετοιμάσουμε λοιπόν όσο το δυνατόν καλύτερα.

  ENCYCLOPEDIA TITANICA

HTTP:////WWW.MPLC.CO.UK/EDUWEB/SITES/PHIND/HOME.HTMLΔεν θα μπορούσε να λείπει μία τέτοια εγκυκλοπαίδεια από το δίκτυο μετά τη σχεδόν τιτανικομανία, η οποία ενέσκηψε μετά το 1996. Βέβαια δεν έχει καμιά σχέση με αυτό που θεωρούμε εγκυκλοπαίδεια, περιλαμβάνει όμως τόσες πληροφορίες για τον Τιτανικό και το ναυάγιό του -ανάμεσά τους διακρίνεται ένας πλήρης κατάλογος των επιβατών με πληροφορίες και φωτογραφίες για τον καθένα ξεχωριστά- ώστε δικαιολογεί απόλυτα αυτό που αυτάρεσκα δηλώνεται στην εισαγωγή του δικτυακού τόπου. "The largest and most dynamic Titanic site in the world".

  INSTRUMENT ENCYCLOPEDIA - MUSIC

http://www.si.umich.edu/CHICO/MHN/enclpdia.html.Μία εγκυκλοπαίδεια μουσικών οργάνων απ' όλο τον κόσμο, η οποία κυρίως στηρίζεται στη συλλογή Steams του Πανεπιστημίου του Michigan. Θαυμάσια παρουσίαση με φωτογραφίες, ικανοποιητική παρουσίαση του κάθε οργάνου ξεχωριστά, αλλά και επιλεγμένη βιβλιογραφία. Ο τόπος πετυχαίνει με απλό και αποτελεσματικό τρόπο να παρουσιάσει την ιστορία της μουσικής του κόσμου.

VIRUS ENCYCLOPEDIA

http://www.drosolomon.com/vircen/enc/Ένας τόπος για πραγματικά… μερακλήδες. Μία σούπερ εγκυκλοπαίδεια γι' αυτούς οι οποίοι επιθυμούν να αποκτήσουν γνώσεις για όλους τους μέχρι σήμερα γνωστούς ιούς ηλεκτρονικών υπολογιστών. Παρουσιάζονται αλφαβητικά με βάση το όνομά τους. Τα συμπτώματα που παρουσιάζει ο υπολογιστής, όταν προσβληθεί από τον καθένα, καταγράφονται με σχολαστική ακρίβεια.

Ολοκληρώνοντας την ελεύθερη περιπλάνησή μας στις εν τω δικτύω ευρισκόμενες εγκυκλοπαίδειες προτείνουμε δύο ακόμα για περισσότερο συστηματική επίσκεψη.

Την E-ConflictTM  World Encyclopedia

www.emulateme.com/
στην οποία υπάρχουν πληροφορίες (χάρτες, σημαία, εθνικός ύμνος, καιρός, ιστορία, τελευταία νέα) για όλα (!) τα έθνη του κόσμου και την Electric Library [//encyclopedia.com/], η οποία από το Διαδίκτυο φιλοδοξεί να προσφέρει μέσα από 5.300.000 άρθρα εφημερίδων και 700.000 φωτογραφίες πληροφορίες περισσότερο ενημερωτικού-δημοσιογραφικού χαρακτήρα.

http://www.translatum.gr/etexts/romegyklo.htm